Timoer Lenk was een Perzisch-Mongoolse veroveraar, die miljoenen mensen afslachtte tijdens zijn verovering van grote delen van Azië. Zijn bijnaam in Azië luidt nog steeds “Prins der Verwoesting”. Toen deze woeste krijger zijn rijk had gesticht, vond er achter een bloeitijd plaats in het gebied dat toen in het westen Transoxanië werd genoemd. De unieke monumenten die de Timoeridische heersers bouwden staan in onder andere de provincie Turkestan van Kazachstan en in Oezbekistan. Ze hebben de tand des tijds of zijn later in alle glorie hersteld. Ze behoren tot een paar van de mooiste bouwwerken van de islamitische wereld.
Wat zijn de kenmerken van de Timoeridische bouwstijl
De architecten van het rijk, dan van de 14e tot de 16e eeuw bestond, kregen ruime vergoedingen om prachtige bouwwerken te ontwerpen. Timoer hoefde niet, zoals een hedendaagse bouwer zou doen, een bedrijfslening van Qeld aan te vragen. De plunderingen en schattingen van de overwonnen staten leverden zijn rijk een fortuin op.
De meest opvallende uitingen van deze stijl zijn de prachtige en reusachtige moskeeën, paleizen en mausolea, voorzien van enorme koepels en ingelegd met turquoise tegelwerk. Ze hebben enorme iwans, oftewel rechthoekige toegangspoorten met een enorme nis, en grote minaretten. De façades zijn prachtig ingelegd met blinkend turquoise, blauw, geel, wit en zwart tegelwerk, waardoor de gebouwen een zeer glad uiterlijk hebben en glinsteren in de zon. Het tegelwerk toont soms figuren, maar heeft vooral veel geometrische patronen. Zeer grote en soms kunstig gewelfde koepels bekronen de bouwwerken. Met zwart en wit tegelwerk zijn vaak heilige namen in de torens ingelegd. De rest van de gebouwen, bijvoorbeeld de zijkanten en achterkanten, zijn vaak eenvoudig en onversierd, met de zandkleurige tint van het lokale steenwerk.
Vindplaatsen van Timoeridische meesterwerken
Oezbekistan was het hartland van het rijk van Timoer Lenk. De grote steden die al voor de veroveringen van Timoer bestonden kwamen onder zijn bewind tot een grote bloei. Hier vinden we de mooiste voorbeelden van de typische architectuur terug.
- Samarkand was de hoofdstad van het rijk. Het centrale plein heet het Registan en wordt omringd door drie majestueuze madrassa’s. De gigantische lichtblauwe koepels van deze gebouwen zijn al van verre te zien. Tientallen andere monumenten sieren de stad, waaronder de Gur-E-Emir, het mausoleum van Timoer zelf.
- Bukhara is al eeuwenlang een van de grootste en belangrijkste steden aan de zijderoute. De stad was zwaar versterkt, en daardoor zijn de monumentale gebouwen goed bewaard gebleven. Verschillende al bestaande moskeeën en paleizen werden bekleed met het inlegwerk waar deze architectuur bekend om staat.
- Shakhrizabh bevindt zich in het zuidoosten van Oezbekistan en herbergt meerdere monumenten uit de Timoeridische periode. Het Ak-Saraypaleis is voor een deel geruïneerd. Dit was het zomerpaleis van Timoer, en was ooit het meest grandioze bouwwerk in het rijk. De Kok Gumbaz moskee werd gebouwd door de Timoeridische sultan Ulugh Beg, die bekend staat om zijn interesse in wetenschap en astronomie.
- Khiva bevat niet de allermooiste monumenten in deze stijl, maar wel de meeste: meer dan 50 historische monumenten, waarvan sommigen nog eeuwen na het verval van het rijk werden gebouwd vind je in deze stad.